Ortadoğu'daki İhtilaf Sünni ve Şiiler Arasında Değil ve “Bin Yıla” Dayanmıyor

Distribution of Sunni and Shia Islam in the Middle East and North Africa. Photo by Peaceworld111 on Wikipedia, used under CC BY-SA 4.0

Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da Sünni ve Şii nüfus dağılımı. Görüntü: Peaceworld111, Wikipedia, CC BY-SA 4.0 telif hakkı ile kullanılmıştır.

ABD Başkanı olarak son halka seslenişinde Barack Obama Ortadoğu ihtilafının “bin yıl geriye dayandığını” söyledi. Bir Arap araştırmacı ise bu ihtilafın bir yanını açıklayarak Sünni-Şii ayrımının tarihsel olmadığını gösterdi.

“The Middle East is going through a transformation that will play out for a generation, rooted in conflicts that date back millennia,” Obama said.

“Ortadoğu bin yıl geriye dayanan, bir kuşak boyu sürecek olan dönüşümden geçmekte.” Diyor Obama.

Filistinli yazar, kariyer girişimcisi ve Arap Baharı aktivisti Iyad El-Baghdadi, bir seri tweet ile “sözümona ‘tarihi’ Sünni-Şii ayrımı hakkında” başlığı altında, alim tarikatlarının ve siyasetçilerin önemli olmadığı zamanlardan örnekler verdi:

19. yüzyıl sonlarında Şii alim Cemaleddin Efgani sömürge karşıtı, ümmetçi diriliş hareketinde önemli bir şahıstı.

Efgani'nin müridi, bir başka önemli şahıs Sünni alim Muhammed Abduh idi, gelecekte Mısır Baş Müftüsü olacaktı.

Sünni Abduh'un kalıcı eserlerinden birisi, en önemli Şii dayanağı olan Nehсü'l Belâga üzerine bir yorumdu.

1931 yılında Irak Şii vaizi Kashif al-Ghita, Kudüs'teki sömürge karşıtı bir konferansta Sünni alimler için dualar etti.

1940'larda Sünni çoğunluklu Pakistan, Şii olan Muhammed Ali Cinnah tarafından kuruldu.

1950'lerin başında Irak nüfus sayımında insanlar “Sünni” mi “Şii” mi sorusuna cevap veremiyorlardı, çünkü çoğu karışıktı.

1958 yılında Mısır Baş Müftüsü, El-Ezher'de Sünni hukuk biliminin yanı sıra beşinci okul olarak Şiilik eğitimi verileceğini duyurdu.

1960'larda Sünni Suudi Arabistan, Yemen iç savaşında Mısır destekli cumhuriyetçilere karşı savaşan Zeydileri destekledi.

1980'lerdeki İran-Irak savaşında, İran ile savaşan Irak ordusunun çoğunluğu Arap Şiilerinden oluşmaktaydı.

1990&2000'lerde Şii İran, Filistinli Sünni militan örgüt Hamas'ı destekledi.

El-Baghdadi “böl ve parçala” ayrımının siyasal kökenli olduğunu ve “bölgesel güç mücadelesindeki kasti ve kinik bir mezhepleştirme” olduğunu açıklıyor:

Şu anki hareketlilik bir mezhep ayrılığı değil, bölgesel güç mücadelesindeki kasti ve kinik bir mezhepleştirmedir.

El-Baghdadi'ye göre tiranlar ancak bu ayrımdan karlı çıkanlar ve mezhepçilik “güç için silahlandırılmakta.”

Tiranlar kendilerini Sünni ve Şiiliğe nadiren ideolojik şekilde adarlar, fakat ne zaman bir çıkarcılık olsa istismardan kaçınmazlar.

Mezhepçilik bir faydacılık haline geldi. İdeologlara nefret saçmak kullanışlı hale geldi ve TV ile basında starlar oldular.

Tahmin edildiği gibi bugünün konusu, muhalefete düşen görüşler ile ilgili ilahiyatsal farklılıkları geçiştirdiğim yahut görmezden geldiğimdi.
Gerçek şu ki, tarihi ilahiyatsal ayrımı ve toplumsal değişiklikleri kabul ediyorum, fakat modern siyasi silahlandırılışı vurguluyorum.

Bölge mezhepleştirildi mi? Evet. Farklılıklar gerçek mi? Evet. Şu anki savaş tarihi bir ilahiyat meselesinden mi gelmekte? Hayır.

Birçok ilahiyatsal ve toplumsal farklılık, güç için silahlandırma olmadığı sürece zararsız, olağan ve bilhassa ölümcül değildir.

Sohbet başlatın

Yazarlar, lütfen giriş »

Kılavuz

  • Tüm yorumlar onaydan geçirilir. Yorumunuzu birden fazla göndermeyin, yoksa reklam olarak işaretlenebilir.
  • Lütfen diğerlerine saygı gösterin. Nefret, küfür ve kişisel saldırı içeren yorumlar onaylanmayacaktır.