- Global Voices Türkçe - https://tr.globalvoices.org -

Sırp Gazetecilerden Basın Özgürlüğü İçin Halka Destek Çağrısı

Kategoriler: Batı & Orta Avrupa, Sırbistan, Dijital Aktivizm, Politika, Protesto, Sansür, Vatandaş Haberciliği, GV Savunma

Sırbistan'ın başkenti Belgrad'ta basın özgürlüğü için düzenlenen bir sokak etkinliği. Stantta yazanlar: #ÖzgürBasınİçin #MedyayıKaranlıktanKurtarın ve #TaleplerimiziDestekleyin. Fotoğraf: Anđela Milivojević

Sırp gazeteci ve aktivistler, Sırbistan başbakanı Ana Brnabic'e sundukları taleplerin halk tarafından da desteklenmesi amacıyla 19 Kasım'da Belgrad'ın yanı sıra dört ayrı şehirde yürüyüşler düzenlediler.

Basın özgürlüğü ve gazetecilerin güvenliğine yönelik 13 talepten oluşan listenin destek bulması amacıyla gazeteciler ve aktivistler, Belgrad, Niş, Novi Sad, Kragujevac ve Vranje gibi şehirlerde halka broşür dağıttıkları sokak etkinlikleri düzenlediler. “Basın Özgürlüğü İçin” [1] adlı bir grup tarafından hazırlanan listede basın ve sivil toplum kuruluşları, gazeteciler dernekleri, aktivistler ve sıradan vatandaşların talepleri yer almaktadır.

Sırbistan Bağımsız Gazeteciler Topluluğu başkanı Slaviša Lekić [2]: “Basın Özgürlüğü İçin” adlı grubun en önemli görevi halka habersiz [yaşam] olmayacağını ve bu yüzden basının ve gazetecilerin ne kadar önemli bir görev üstlendiğini hatırlatmaktır”.

Bugün Belgrad'ta üç ayrı noktada etkinlik düzenlenecektir:
– Terazije
– Trg Republike (Cumhuriyet Meydanı)
– Knez Mihailova (Ruski Car adlı restoranın bulunduğu sokak)
Bizi ziyaret edin, destek için imza kampanyamıza katılın ve #ÖzgürBasınİçin etiketini her yerde paylaşın

13 talepten oluşan listede; [7] bütün gazetecilerin eşit muamele görmesini sağlamak ve Sırbistan'daki basın özgürlüğünün devamlılığını sağlamak için gerekli önlemlerden bahsedildi. Bağımsız gazeteciler daima görmezden gelinmiş, devlet görevlilerine “cevaplanması zor sorular” sormaları engellenmiş, kamu yararına yönelik bilgilerden muaf tutulmuş ve sık sık “casus”, “hain” veya “dış ülkelerin paralı askerleri” [8] olarak damgalanmıştır.

Özgür Basın İçin, yetkililerden aynı zamanda suikaste kurban gitmiş gazetecilerin ve son zamanlarda gazetecilere yönelik saldırıların araştırılmasını talep etmiştir. Listede devlet yanlısı medya organları olarak görülen kamu yayınlarının özgürleştirilmesi ve yargı başta olmak üzere pek çok alanda gazetecilere yapılan baskıların ortadan kaldırılması talep edilmiştir.

Fotoğraf: #TaleplerimiziDestekleyin
Tweet: Yarın [bizler] #ÖzgürBasınİçin Kragujevac, Niş, Vranje, Belgrad ve Novi Sad gibi şehirlerde yeni eylemler düzenleyeceğiz. 12-15 saat sürecek bu eylemlerde bize katılın #MedyayıKaranlıktanKurtarın

Gazeteciler, listeyi öncelikle Başbakan Brnabic'e sunarak daha sonra sıradan vatandaşlardan imza topladılar. Brnabic taleplere on gün içinde mutlaka yanıt verileceğini açıklarken, verilecek yanıtın sonucunun ne olacağına dair herhangi bir tahminde bulunmaktan kaçındı.

“Özgür Basın İçin” adlı grup nasıl ortaya çıktı?

“Özgür Basın İçin”, Sırbistan'ın güneyindeki Vranje şehrinde 20 yıldan uzun süredir yayınlanan ünlü haftalık gazete Novine Vranjske'nin [Vranje Gazetesi] kapanışı başta olmak üzere, özgür ve bağımsız basına vurulan sayısız darbenin ardından Eylül 2017'de gayri resmi olarak faaliyetlere başladı.

Vranje Gazetesi'nin kurucusu ve aynı zamanda Sırp Gazeteciler Derneği eski başkanı Vukasin Obradovic, gazetenin kapanmasını protesto etmek amacıyla 19 Eylül'de açlık grevi düzenleyerek gazeteye yönelik siyasi ve mali baskılar ile “Sırbistan'daki basın özgürlüğünün azalışına” tepki gösterdi.

Yaklaşık yüz gazeteci, editör ve aktivistten oluşan grup aynı gece “Vranje'nin Yanındayım” [12] adlı bir gösteri düzenleyerek Obradovic'e olan desteklerini dile getirdiler. Obradovic daha sonra grevini sonlandırıp, “Özgür Basın İçin” adlı gruba katılarak Vranje gazetesini internet üzerinden yayınlamaya devam etti.

Fakat Obradovic geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada gazeteci ve yazarlara gerekli fon sağlayamadığını ve vranjske.co.rs adresini de kapatmak zorunda kaldığını belirtti.

Gerekli minimum çalışma koşullarının sağlanamaması ve düzenli veya freelance çalışanlara ödeme yapılamamasından ötürü vranjske.co.rs adresinin kapatılmasına karar verilmiştir.

Yaratıcı eylemler düzenlendi

Özgür Basın İçin [15], 28 Eylül'de ifade özgürlüğünü savunmak amacıyla bir site karartma eylemi [15] düzenleyerek basının özgür olmadığı bir dünyayı siyah ekran ile sembolize etti.

Grup ayrıca Arnavutluk'un başkenti Tiran'da yapılan “AB ve Batı Balkanlar Medya Günleri” panelinde düzenledikleri protestoda üzerinde “EUdoMore” (AB Daha Fazlasını Yap) yazan siyah tişörtler giyerek Avrupa Birliği'nden Sırbistan'daki profesyonel gazeteciliğe destek vermesini ve Sırp basınının kötüye giden durumunu görmezden gelmemesini talep etti.

Özgür Basın İçin üyelerinden gazeteci Tamara Skrozza, Tiran'daki panelde AB'nin daha fazla çabalayarak “AB bütünleşmesi sürecinde basın özgürlüğünün en önemli kavram olduğu hususunda verilen mesajlarda inandırıcı olması gerektiğini” belirtti. Panele AB Komisyonu'nun genişlemeden sorumlu üyesi ve Sırbistan gibi muhtemel AB üyesi devletlerin katılım ve müzakere süreçlerini izlemekle görevli AB Komisyonu'nun üyelerinden biri olan Johannes Hahn da katıldı.

Sırbistan'da basın özgürlüğü giderek azalıyor

En son yayınlanan AB ilerleme raporuna göre; [21] Sırbistan, Kasım 2016 tarihinde “ifade özgürlüğüne yönelik adımlar atabilecek seviyeye ulaşmış”, fakat henüz hiçbir ilerleme kaydedememiştir.

Nisan 2017'de yayınlanan ve 2016 yılında Sınır Tanımayan Gazeteciler adlı bir örgüt tarafından düzenlenen “Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi” listesinde Sırbistan, 2015'teki yerinden yedi basamak gerileyerek 66. sırada yer aldı. [22] Raporda özellikle şu ifadeye dikkat çekildi: “Slobodan Milosevic'in eski danışma bakanı Aleksandar Vucic'in 2014 yılında başbakan oluşundan itibaren basın özgürlüğü hep geriye gitmiştir”.

Günümüzde cumhurbaşkanlığı görevini yürüten ve hâlâ ülkedeki en nüfuzlu isim olan Vucic, her ne kadar özgür basına doğrudan karşı çıkmasa da basın özgürlüğünün engellenmesinde [23] önemli bir rol üstlenmiş, pek çok medya organını hükümet organına dönüştürerek muhalefete, bağımsız gazetecilere, kısacası “devlet düşmanlarına” karşı kampanyalar düzenletmiş, bu sayede kendisini AB reformları yanlısı olarak lanse etmiştir.